Materiele
Fysieke

Dempers
Buiten de stopdempers worden ook andere dempers gebruikt om het geluidsvolume van een koperinstrument te verminderen of om ongewone klanken te maken. Ze worden in de beker geplaatst.

De gewone demper wordt straight mute genoemd.

Er zijn ook houten stembare dempers verkrijgbaar met een koordje. Deze demper kun je aan je pols hangen, waardoor je deze tijdens het spelen snel in de beker kunt stoppen en verwijderen. Hoornisten kunnen ook hun eigen hand gebruiken om de klank of de toon aan te passen.

Sinds enkele jaren bestaat ook de Silent Brassdemper



Silent Brassdemper
Een handige uitvinding voor de hoorn is de Silent Brass demper van Yamaha. Het systeem heeft een demper en een oortelefoon, dat aangesloten wordt op een controlekastje die je met een clip aan je heup kunt dragen. Je kunt jezelf horen in een kamer, concertzaal of kerk in volle geluidssterkte, terwijl in werkelijkheid niemand jou hoort spelen. Het is ideaal op kot of als je thuis niemand wilt storen tijdens de examens. Verder kun je een cd-speler of een taperecorder aansluiten. Zo kun je meespelen met cd of je eigen spel opnemen. Je kunt ook het volume of een echo instellen.

Rechts zie je het systeem, met in het midden het controlekastje. Boven is de demper, links de oortelefoon, en rechts de adapter die je in het stopcontact moet steken. Het systeem kan ook op batterijen werken.

Ikzelf heb het systeem aangeschaft in1997. Op dat moment had ik heel eventjes een Yamaha-hoorn. Het systeem is zo op de yamaha afgestemd, dat iemand anders jou bijna niet hoort spelen als hij vlak naast je staat, laat staan dat men jou hoort achter vanuit een andere kamer.
Een paar maanden daarna had ik een Hans Hoyer, waarop het systeem niet zo goed werkt. Vanuit een andere ruimte kan men jou nog horen, maar het geluid blijft nog altijd goed gedempt.

Een voordeel van dit systeem is dat je harder moet blazen om hetzelfde effect te krijgen, waardoor je conditie wordt verbetert. als je dan zonder demper speelt merk je dat je vooruitgaat.

 
Gestopte tonen
Wanneer de tonen gespeeld worden terwijl de hand de hoorn volledig afdempt, zullen de tonen een halve toon hoger klinken. In dit geval moet de speler die tonen een kleine secunde omlaag transponeren of gebruik maken van een stopventiel of stopdemper dat die functie uitvoert maar dat niet op elke hoorn aanwezig is.

Wanneer men bewust gebruik wil maken van gestopte noten geeft men dit aan door de term afstoppen of bouché te gebruiken of door een + boven of onder de noot te plaatsen.

Om de speler te laten weten dat hij/zij niet meer moet stoppen, gebruikt men de term open of ouvert, of men zet een o boven of onder de noot.

 
Hoornsteun
Een hoornsteun is een soort 3de hand om je hoorn omhoog te houden. Het biedt veel steun, waardoor een optimale houding krijgt en waardoor maximale ademsteun wordt verkregen. De beker komt ook vrij van het lichaam en zou een aanzienlijke verbetering geven van de klank. Een groot nadeel is dat je een soort van luie houding gaat krijgen. De kracht die je hebt om je hoorn zelf omhoog te houden verdwijnt langzaam door de hoornsteun. Als de hoornsteun plots wegvalt ga je met je beker steunend op je dijbeen spelen...
 

Vingerzetting
De vingerzetting is bij veel hoorns verschillend. Het hangt er ook vanaf of een dubbele hoorn in sib of in F ingesteld staat. En natuurlijk hangt het ook af van het aantal ventielen. Ikzelf speel een dubbele hoorn met 4 ventielen + een stopventiel, van het merk Hans Hoyer.

Klik hier voor de vingerzetting

 

Ademhaling
Een van de belangrijkste aspecten van het spelen is de ademhaling. De lucht is de "brandstof" om geluid te produceren. Maar je moet deze brandstof ook juist gebruiken om juist te kunnen spelen.
Klik hier voor meer

 
Mondstuk - embouchure
Het plaatsen van de lippen in het mondstuk is niet zomaar plaatsen en dan spelen zoals bij een ander koperen blaasinstrument. De hoornist heeft een eigen specifieke houding. Het mondstuk heeft tov het instrument niet de juiste verhouding als bij de andere instrumenten. Terwijl het instrument groter wordt, wordt het mondstuk kleiner. Het kleine dunnen v-vormig mondstuk dient dan ook in combinatie met de hoorn speciaal aangepakt te worden. Verder moet men ook rekening houden met de keuze van het mondstuk, die bepaald wordt door de longinhoud, lippen, stand van de tanden, kaak, enzovoort.
Klik hier voor meer
 
Transponeren
Transponeren is op zicht een aantal tonen hoger of lager spelen dan er geschreven staat. Iedere hoornist krijgt wel eens een Es-partij voor zich. Alles moet dan op zicht 2 kruisen lager gespeeld worden.

Klik hier voor de transpositietabel
 

Kraken
Het kraken is een typisch effect voor de hoorn. Door een combinatie van een iets spitsere positie van de lippen, een luide toon, en een soort van trillingen kun je iedereen rillingen bezorgen wanneer ze dit effect horen.

Flatterzunge
Dit is het uitspreken van een rollende -r- tijdens het blazen. Het veroorzaakt een wat raspend, soms halfkrakend geluid

Trillers
Men kan trillers met ventielen spelen of met de lippen.
Trillers die met de lippen worden uitgevoerd zijn over het algemeen vrij moeilijk. Soms 'schudt' men dan de hoorn mee om een duidelijker effect te krijgen. Bij trillers die met de ventielen uitgevoerd worden, zijn trillers tussen kleine secundes het makkelijkst uit te voeren.

Tongslag
Alle types van tongslag zijn mogelijk op de hoorn, alleen zijn hele directe articulaties moeilijker dan bijvoorbeeld bij een trompet omdat het mondstuk en de luchtpijp van het instrument langer zijn.

Glissando
Men kan een glissando maken op de hoorn mits men genoegen neemt met de boventoonreeks vanaf een bepaalde toon. Dit kan zowel stijgend als dalend.

Bells up
Normaal is de hoorn naar beneden en van de luisteraar af gericht. Om een bepaald effect te verkrijgen dat wellustig en onstuimig klinkt kan de componist voorschrijven dat de speler de hoorn omhoog moet houden. De rechterhand wordt hierbij uit de hoorn gehaald, zodat er niet meer met die hand gecorrigeerd kan worden in toonhoogte. Door deze houding gaat de toon een beetje stijgen.

Speelbaarheid
Als je bovenstaande allemaal goed onder de knie hebt moet je alleen nog (hoe kan het ook anders) veel oefenen. Men zegt wel dat de hoorn een van de moeilijkst bespeelbare instrumenten is. Toch zijn er spelers die de meest verschrikkelijke virtuoze partijen kunnen spelen. Met oefenen is dus alles mogelijk